Via diverse media is al eerder bericht dat in maart 2025 het Digitaal Transitie Orgaan (DTO) leveranciers Founda Health, Enovation en Alphatron gevraagd heeft om in een "Proof of Concept" (PoC) aan te tonen dat de conclusies van het "DUO Haalbaarheidsonderzoek" in de praktijk realiseerbaar zijn. Dit haalbaarheidsonderzoek heeft geconcludeerd dat het realiseren van een "Landelijke Tijdlijn voor Beeldbeschikbaarheid" kan worden gerealiseerd door de de bestaande XDS en Twiin infrastructuren met elkaar te verbinden.
De PoC bestaat uit drie onderdelen:
1 - Ophalen van "tijdlijninformatie" o.b.v. de NTA
2 - Raadplegen MITZ voor toestemming
3 - Raadplegen MITZ voor lokalisatie
In de test sessie van 5 juni jl. hebben de genoemde leveranciers aangetoond dat het ophalen van tijdlijn informatie o.b.v. de NTA, mogelijk is. Ook is er in een technische testsessie vastgesteld dat alle leveranciers in staat zijn met MITZ te verbinden. Na het succesvolle resultaat van de sessie in juni heeft het DTO de DUO oplossingsrichting bekrachtigd, en hebben Founda Health, Enovation en Alphatron toegezegd de koppelingen met MITZ verder uit te werken en in een tweede test eind 2025 te valideren.
Wat betekent "ophalen van tijdlijninformatie" nu in de praktijk? Om deze vraag te beantwoorden is het van belang om eerst het begrip "tijdlijn" uit te leggen. De "tijdlijn" is een metafoor voor een chronologisch overzicht van medische handelingen die betrekking hebben op een patiënt. Het idee achter de tijdlijn is dat het op een snelle en eenvoudige manier inzichtelijk, en toegankelijk maken van informatie over patiënt die niet in het eigen EPD of andere informatiesysteem te vinden is, bijdraagt aan de kwaliteit van zorg. In plaats dat een arts in het duister tast waar welke informatie te vinden is, biedt de tijdlijn in één oogopslag een overzicht.
In de context van DUO spreken we over een "landelijke tijdlijn beeldbeschikbaarheid", afgekort "LTB". Hierbij is het doel om een radioloog inzicht te geven in eerdere beeldvormende onderzoeken van een patiënt die niet in de eigen zorginstelling zijn uitgevoerd. De tijdlijn is een metafoor die niet verward moet worden met de manier waarop "tijdlijn informatie" in een EPD of PACS systeem wordt getoond. Waar het ene systeem zal kiezen voor een op onderzoeksdatum gesorteerde tabel, kan een andere systeem in de vorm van bijvoorbeeld een kalenderweergave tijdlijn informatie tonen.
Technische gezien praten we over "meta-data" wanneer het begrip tijdlijn wordt gebruikt. Deze meta-data biedt een gebruiker informatie over wat voor soort beeldvormend onderzoek het gaat, of het beelden zijn of verslagen. Kortom, het ophalen van tijdlijn informatie betekent dat het mogelijk moet zijn dat systemen elkaar "bevragen", en deze meta-data onderling uitwisselen.
Hier komt de eerder genoemde Nederlandse Technische Afspraak om de hoek kijken. In de NTA is vastgelegd hoe systemen ongeacht wie de leverancier daarvan is, en welke zorginstelling daar gebruik van maken bij kunnen dragen aan het realiseren van de landelijke tijdlijn beeldbeschikbaarheid.
Zoals de wet in Nederland voorschrijft dient een zorginstelling ervoor zorg te dragen dat wanneer zij informatie van een patiënt uitwisselen ze dat onder een aantal (strikte) voorwaarden doen. Een van deze voorwaarden gaat over toestemming. Zoals geïntroduceerd met de Wet Aanvullende Bepalingen Verwerking Persoongegevens in de Zorg (Wabpvz) moet een patiënt vooraf zijn/haar toestemming verlenen aan een zorginstelling voordat deze gegevens van de patiënt mag uitwisselen.
Omdat toestemmingsregistratie wordt gezien als een administratieve last is MITZ ontstaan. Het idee achter MITZ is dat de burger centraal zijn/haar toestemming vastlegt zodat zorginstellingen/zorgverleners deze niet meer in het eigen systeem hoeven te registreren. Echter, het gebruik van MITZ ontslaat een zorginstelling/zorgverlener niet van de plicht om te controleren dat, wanneer er om informatie van een patiënt gevraagd wordt te controleren of de patiënt daarvoor daadwerkelijk toestemming heeft gegeven.
Voor zorginstellingen die hun uitwissel-systemen (XDS of TWIIN) willen inzetten voor de landelijk tijdelijk beeldbeschikbaarheid heeft het DTO de leveranciers gevraagd hun systemen aan MITZ te koppelen en elke keer dat er om tijdlijn informatie wordt gevraagd bij MITZ te controleren of daarvoor de benodigde toestemming is geregistreerd. Zowel Founda Health, als Enovation en Alphatron werken aan het realiseren van een koppeling met MITZ.
Er is wel een nuance aan te brengen. Wanneer een ziekenhuis gebruik maakt van een XDS oplossing van Founda Health of Enovation, en deze is gekoppeld aan het EPD waarin patiënttoestemming is geregistreerd op een manier die voldoet aan de Wabpvz, dan is een koppeling met MITZ niet noodzakelijk. Echter, gezien het feit dat de Nederlandse overheid MITZ naar voren brengt als centrale toestemmingsvoorziening is het wel van belang dat een zorginstelling de overgang naar MITZ in gang zet. Zowel Founda Health als Enovation bieden daarvoor oplossingen aan hun gebruikers. Voor zorginstellingen die gebruik willen gaan maken van de Alphatron Beeldtijdlijn oplossing is er wel een verplichting om met MITZ te koppelen omdat de oplossing van Alphatron geen gebruik maakt van lokaal geregistreerde toestemmingen.
Lokalisatie is een relatief nieuw begrip. Lokalisatie heeft betrekking op het "gericht kunnen bevragen" van andere zorginstellingen die mogelijk over informatie van een patiënt beschikken. Het idee daarbij is dat de privacy van een patiënt wordt geschonden als een zorgverlener aan willekeurige andere zorgverleners (of instellingen) vraagt naar informatie van patiënt die onder zijn/haar behandeling is. Dit wordt ook wel aangeduid met de "brede vraag" (engels: broadcast query). In plaats daarvan hoort een zorgverlener een "gerichte vraag" (engels: targeted query) uit te zetten bij zorgverleners/zorginstellingen waar (1) relevante informatie van een patiënt te vinden is, en waar (2) de patient toestemming heeft gegeven om zijn/haar informatie te delen. Omdat het ondoenlijk is voor een zorgverlener om te weten wie hij/zij "gericht" mag bevragen is de MITZ Lokalisatie dienst ontstaan. De gedachte daarbij is dat een zorgverlener eerst het "lokalistatieregister" bevraagt, om op basis van het antwoord te bepalen welke zorgverleners/zorginstellingen hij/zij gericht gaat bevragen.
Binnen de bestaande XDS netwerken van Founda Health en Enovation is het mogelijk om "gerichte bevragingen" te doen. Echter, binnen de door Alphatron geboden oplossing is dat niet mogelijk. Daarom is er binnen DUO afgesproken om MITZ te gebruiken om te kunnen "lokaliseren".
Het is de verwachting dat Founda Health en Enovation eind 2025 MITZ kunnen bevragen voor lokalisatieinformatie. Alphatron verwacht dit medio 2026 gereed te hebben.